زبان و هویت مردمان لک: لری شمالی

گویش لکی "گویش مادر زبان لری" یا" اصیل ترین گویش قوم لر"

لک‌ها شعبه‌ای از قوم لر هستند که در جنوب استان کرمانشاه، شرق استان ایلام ، شمال غربی و غرب لرستان و نیز قسمتهایی از استان همدان زندگی می کنند. لکی،  شاخه شمالی گویشهای قوم لر است  که دارای اشتراکاتی با گویشهایی است  که جدیداٌ با عنوان کردی جنوبی در حال معرفی اند .اگر به منابعی تاریخی که گویشهای کردی جنوبی را در زمرۀ گویشهای قوم لر ذکر کرده اند بی اعتنا باشیم این اشتراک  را می توان محصول هم مجاورت تاریخی با گویشوران کردی جنوبی  و هم  اشتراکات نژادی دو قوم کرد و لر  دانست. لكي يكي از اصيل ترين گويش هايي است كه مردم لر بدان تكلم مي كنند و جدا از ديگر گويش هاي مردم لر نيست و شايد بتوان بر آن نام "مادر زبان لري" ویا "اصیل ترین گویش قوم لر"  را نهاد. بکر بودن و مصون ماندن لرستان از هجوم بیگانگان شرایط مساعدی برای نابود نشدن واژه های فارسی قدیم  در همه گویشهای قوم لر  خصوصاٌ لکی فراهم نموده است. گویش  لکی در مقایسه با سایر گویشهای قوم لر و نیز گویشهای جنوبی قوم همسایه یعنی "کرد" ، حاوی  واژه های سره و ناب تر فارسی باستان است و به جرات می توان گفت بسامد واژه های بیگانه در گویش لکی بسیار پایین است و همین ،دلیل اطلاق عناوین "مادر زبان لري"و یا "اصیل ترین گویش قوم لر" به گویش لکی است. فراموش نكنيم كه گویش لکی یا به عبارتی لري شمالي تاثيرات زيادي بر همسايه هاي شمالي خود داشته و هيچ گاه نبايد اين امر را فراموش كرد.

تقسیم بندی گویشهای لری

  لک ها از دیر باز بعنوان  یکی از اصلی ترین زیرمجموعه های قوم لرمطرح بوده و  در تمام طول تاریخ  تمام مشاهیر لک در هرجا که سکونت داشته اند خود را با پسوند "لر"یا "لرستانی" به دیگران معرفی و شناسانده اند. گذشته تاريخي سرزمين هاي لرنشين تقريباً در دوره هاي مختلف تاريخي از دوران باستان تا زمان صفويه مشترك بوده و مناطق لك زبان امروزي نيز جزئي مهم و سرنوشت ساز از اين پيكره بزرگ بوده اند. به عنوان مثال كريم خان زند كه از لرهاي لك زبان بوده و در متون مختلف تاريخي هويتي جداي از لر نداشته است بطوريكه دكتر پرويزرجبي در كتاب كريم خان و زمان او قبيله زند را از لرهاي لك به شمار مي آورد(رجبي، 1378، 32).همچنين دكتر دره مير حيدر در بيان انتقال پايتخت به شيراز در زمان زنديه چنين مي گويد: در زمان زنديه پايتخت از شمال شرقي به جنوب(شيراز) منتقل شد واين بار نيز، عامل گروه ملي مسلط كه لرها بودندبر ساير عوامل پيشي گرفت(ميرحيدر، جغرافياي سياسي، ص151).